Koniec PRL

30 lat temu, 22 listopada 1989 r., wizytę w ZSRS rozpoczął premier PRL Tadeusz Mazowiecki. Podróż obfitowała w przełomowe gesty, takie jak przybycie do Katynia oraz spotkanie z dysydentami antykomunistycznymi. Polska polityka zagraniczna wobec Kremla pozostawała jednak niezwykle ostrożna.

Pomnik Feliksa Dzierżyńskiego w Warszawie od początku budził emocje. Wiele obrazów propagandy było postrzeganych ambiwalentnie, ale ten w sposób jednoznaczny. Wiedza, że Dzierżyński był zbrodniarzem, była powszechna – mówi PAP Agnieszka Tarasiuk, kurator Muzeum Rzeźby im. Xawerego Dunikowskiego.

Pozytywnym bohaterem przemian schyłku komuny było społeczeństwo. Gdy czytałem tę książkę, zadziwiało mnie, że to przetrwaliśmy; jak ciężki i trudny był ten okres, gdy niemal codziennie pojawiały się złe informacje – stwierdził prof. Jerzy Eisler podczas dyskusji na temat nowej książki prof. Antoniego Dudka pt. „Od Mazowieckiego do Suchockiej. Pierwsze rządy wolnej Polski”.

Lata osiemdziesiąte to okres, w którym partia próbowała wyjść z cienia Służby Bezpieczeństwa i wojska. Udało jej się to w niewielkim stopniu – stwierdził historyk prof. Antoni Dudek podczas konferencji naukowej o ostatniej dekadzie istnienia Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, która odbyła się w warszawskim Przystanku Historia IPN.

30 lat temu, 22 września 1989 r., decyzją Sądu Najwyższego ponownie zarejestrowane zostało Niezależne Zrzeszenie Studentów (NZS), zdelegalizowane po wprowadzeniu stanu wojennego.

Byłem rolnikiem z malutkiej miejscowości na wyspie Wolin, w Warszawie byłem wcześniej zaledwie kilka razy, a nagle miałem zostać ministrem; to było dla mnie niewyobrażalne wyzwanie – mówi PAP Artur Balazs, minister w rządach Tadeusza Mazowieckiego, Jana Olszewskiego i Jerzego Buzka.

To, że premier Tadeusz Mazowiecki wywodził się z „Solidarności”, okazało się ogromnym posunięciem spraw do przodu oraz odejściem od wielu ustaleń zawartych w Magdalence i przy okrągłym stole – mówi PAP prof. Antoni Dudek, historyk z UKSW, autor książki „Od Mazowieckiego do Suchockiej. Pierwsze rządy wolnej Polski”.

30 lat temu, 12 września 1989 r., rząd Tadeusza Mazowieckiego uzyskał wotum zaufania. W ciągu niemal 500 dni urzędowania Rada Ministrów pod jego przewodnictwem dokonała reform, które zmieniły funkcjonowanie państwa i symbolicznie otworzyły historię III Rzeczypospolitej.

Metodą polityczną Tadeusza Mazowieckiego był dialog, ale nie za wszelką cenę – zgodzili się uczestnicy debaty o dziedzictwie pierwszego premiera III RP, która w czwartek odbyła się na Uniwersytecie Warszawskim. Mazowiecki umiał iść pod prąd – ocenił Aleksander Hall.